ایسنا/اصفهان استاد تمام گروه فیزیک دانشگاه اصفهان گفت: وحدت نوعی متدولوژی است. کاری که انجام می‌شود، برداشتن سد میان رشته‌ها است؛ هدف بر این است که با رسیدن به چنین سطحی از آگاهی و نیز با تربیت نیروی انسانی، بتوان در فناوری‌های آینده افراد را پرورش داد که در کنار متخصص خود، قادر به درک زبان متخصصین دیگر باشند، چرا که فناوری‌ها به یک رشته تعلق ندارند.
سخنرانی علمی با موضوع «علوم همبسته» به مناسبت هفته پژوهش و فناوری یکشنبه، ۲۵ آذرماه، توسط دانشکده فیزیک دانشگاه کاشان برگزار شد. سخنران این رویداد رسول رکنی‌زاده، استاد تمام گروه فیزیک دانشگاه اصفهان و دانش‌آموز برتر در حوزه ارتباط با صنعت و جامعه بود که صحبت‌ها و نظرات خود را با محوریت بررسی نقش دیدگاه‌های وحدت‌نگر و وحدت‌بخش در فلسفه و علم ارائه کرد.
دیدگاه‌های وحدت‌نگر و وحدت بخش در فلسفه و علم نقش مهمی را ایفا می‌کنند. به روش شناختی، این دیدگاه برای کشفیات علمی هستند. بر این اساس در سالهای متوالی، از دانشگاه‌ها مانند دانشگاه‌های پرینستون با شکستن روش‌های آموزشی سنتی در میان برنامه‌های رشته‌های مختلف، اقدام به راه‌اندازی یک برنامه تحت عنوان علوم یکپارچه (Integrated Science) کرده است. در این سخنرانی، رکنی زاده ضمن ارائه گزارشی از این برنامه، بنیادهای فلسفی اندیشه‌های وحدت نگر در حوزه برنامه‌های آموزشی را مورد تحلیل داد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان اظهار داشت: در طول سالهای گذشته، جهان مدرن، اصلی را پذیرفته‌اند که می‌توان آن را با پیچیدگی توصیف کرد که بسیار پیچیده است. انسانها به طور خودکار به سمتی حرکت می کنند که نظام آموزشی نیز به همان میزان پیچیده باشد. در این مسیر و در سالهای پیش، پرینستون برنامه آموزشی تحت عنوان Integrated Science مطرح کرد. زمانی که به ابتدای این برنامه بازگردیم و آغاز آن را بررسی می‌کنیم، وجود بنیادی فکری، فلسفی و اندیشه‌ای در تاریخ فلسفه می‌شویم. شاید بیش از یک الی دو قرن پیش، انسانها به این یعنی جدا بودن علوم از موضوعات مهمی که داشته اند.
او درباره مهم‌ترین همبستگی علوم، افزود: سال‌ها به دنبال انجام کارهای بین‌رشته‌ای در میان است، اما یکی از این کارها به نظر می‌رسد که به اصول فلسفی-فکری و نظام‌های حکمی توجه نمی‌شود که این گونه، شکل‌گیری چنین پدیده‌هایی هستند. صورت سازماندهی شده و پایدار، امکان پذیر نیست. از این رو لازم است به دسته‌ای از این مسائل به طور جدی فکر کنیم.
استاد تمام گروه فیزیک دانشگاه اصفهان ادامه داد: برای اینکه بتوانیم به سمت و سوی چنین برنامه‌هایی در حوزه پژوهش‌های بین‌رشته‌ای حرکت کنیم، به دسته‌ای از مبانی فکری نیاز داریم که اگر این مبانی فکری و ذهنی مورد توجه واقع شود، به طور قطع شانس پیاده‌سازی را داشته باشد. صحنه عمل را از دست داد.
رکنی‌زاده درباره ضرورت علوم یکپارچه گفت: برنامه درسی علوم پایه، انقلابی برای دانشجویانی است که قصد دارند شغلی در زمینه علمی داشته باشند. به طور کلی، کاری که انجام می‌شود، برداشتن سد میان رشته‌ها است که دانشجویان در بدو ورود به دانشگاه، در سالهای ابتدایی دوران تحصیل خود، به گذراندن دوره‌های عمومی می‌شوند. در این دوره عمومی، دروس با محوریت ریاضی آموزش داده می‌شود و هدف آن، تربیتی برای فناوری‌های آینده است. آن‌ها معتقدند که فناوری‌ها به یک رشته تعلق ندارند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان را اضافه کرد: آن‌ها می‌خواهند به چنین سطحی از آگاهی و تربیت نیروهای انسانی در فناوری‌های آینده برسند که در کنار تخصص، قادر به درک متخصص زبان‌های دیگر باشند. در سالهای گذشته، متفکرین بزرگی در حوزه علوم یکپارچه و ارتباط علوم با فعالیت‌های مختلف داشته‌اند. همچنین فیلسوفان برجسته‌ای در این حیطه به چشم می‌خورند که در چنین زمینه‌هایی اظهارنظر کرده‌اند و دو مکتب وجود دارند که یکی از آن‌ها «مکتب استنفورد» و دیگری «مکتب مینه‌سوتا» است.
استاد تمام گروه فیزیک دانشگاه اصفهان گفت: به عبارت دیگر، دانشجویان در بدو ورود به دانشگاه هیچ رشته مشخصی ندارند و مجموعه دروسی را می‌گذرانند. در دو سال پایانی یکی از آن‌ها به صورت تخصصی فعالیت می‌کنند، اما ارتباط خود را با سایر رشته‌ها حفظ می‌کنند.
رکنی‌زاده ادامه داد: این کل‌های جهان را در یک نظر در نظر بگیریم که اجزاء آن با یکدیگر در ارتباط هستند، بسیار کمک‌کننده تا انسان به طبقه‌بندی اشیا بوده و چیزی که از آن به عنوان دانش پایه یاد می‌شود، دست پیدا کند. یک نوع متدولوژی است همانگونه که در فیزیک به دنبال یکسان دیدن نیروها هستیم یا مواد گوناگون را به سنگ‌بناهای واحد (الکترون، پروتون و نوترون) بازگردانیم. هر حال، ذهن انسان به گونه‌ای است که احساس می‌کنم برای دسترسی به حقیقت ناچار می‌توان به وحدت متوسل یا مجموعه‌ای از انسان‌های جهان را طبقه‌بندی کرد.
او افزود: اصطلاحاتی مانند، ساده، میان‌رشته‌ای و … نقشی بسیار جدی دارند و پروژه‌های بسیاری با این طرح عناوین می‌شود. اولین مفهومی که از وحدت به خصوص در فیزیک به ذهن ما می‌رسد، «وحدت فروکاست‌گرایانه» است. در واقع، روش و زبان همه علوم طبیعی و اجتماعی از دیدگاهی که در حلقه پوزیتیویست بوده، می‌تواند به فیزیک بازگردد.
استاد تمام گروه فیزیک دانشگاه اصفهان آشکار کرد: این وحدت بر این موضوع دلالت دارد که تمام اشیای محیط پیرامون را می‌توان به سه پارتیکل الکترون، پروتون و نوترون بازگرداند و همچنین با ترکیب این سه بخش، انواع اشیا را که به این موضوع می‌سازند، فروکاستن. می‌گویند. به همین منظور می‌توان گفت که علوم دارای سلسله مراتبی هستند که در بنیاد آن فیزیک قرار دارند و سایر علوم از آن نتیجه گرفته می‌شوند.
رکنی‌زاده گفت: نوع دیگری از وحدت نیز مطرح می‌شود که برای علوم سلسله مراتب قائل نیست و به آن وحدت‌های ارتباطی می‌گویند که در واقع در این بحث فروکاستی مفهومی مطرح نیست و بیشتر بر روابط بین رشته‌ها و دیسیپلین‌ها دلالت دارد و جنبه‌های عملی بیشتری دارد. . نقدهایی نیز بر این نگاه فروکاست گرایان وارد شده است.
این عضو هیئت علمی نیز گزارشان کرد: بر خلاف آنچه که می‌شود، علوم مختلف قیاس‌ناپذیر هستند. برای مثال، اگر بخواهیم با نظریه ذرات بنیادی، پدیده های شیمی را توضیح دهیم، شاید در ظاهر ممکن باشد، اما در عمل شدنی نیست.
انتهای پیام