کشف قرص برافزایشی فراکهکشانی

به گزارش ایسنا و به نقل از اسپیس، ستاره‌شناسان اولین نمونه از یک قرص چرخان حاوی موادی را کشف کرده‌اند که یک ستاره جوان را در بیرون از راه شیری در تغذیه می‌کند. این قرص مشابه نمونه‌هایی است که در اطراف ستاره‌های تازه متولد شده، راه شیری پیدا می‌کنند و نشان می‌دهند که ستاره‌ها و سیاره‌های کهکشان‌های دیگر مانند همتایان خود هستند که ما را به شکلی می‌گیرند.

ستاره جوان، در «ابر ماژلانی بزرگ» قرار دارد و منظومه دارد که «HH 1177» نامگذاری شده است، در یک ابر بزرگ گازی قرار گرفته است. ابر ماژلانی بزرگ یک کهکشان همسایه راه شیری است و در فاصله 100 هزار سال نوری از زمین قرار دارد.

گروه پژوهشگران این اکتشاف، منظومه ستاره را با «آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما» یا «آلما»(ALMA) مشاهده کردند. آرایه آلما بزرگ‌ترین پروژه نجومی روی زمین است و از ۶۶ آنتن در شمال شیلی تشکیل شده است که یک تلسکوپ رادیویی را تشکیل می‌دهند.

«آنا مک‌لئود»(Anna McLeod) دانش‌مند «دانشگاه دورام»(دانشگاه دورهام) و پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: وقتی برای اولین بار شواهدی را مبنی بر وجود یک ساختار چرخشی در داده‌های آلما دیدم، باورم نمی‌شد که اولین قرص برافزایش فراکهکشانی را شناسایی کرد. کرده باشیم. لحظه مکان بود. ما میدانیم که قرص‌ها برای تشکیل ستاره‌ها و سیاره‌ها در کهکشان ما حیاتی هستند و در این پژوهش برای اولین بار شواهد مستقیم را در یک کهکشان دیگر مشاهده کردند.

زمانی که «کاوشگر (کاوشگر آزمایش‌سنجی چند واحدی»MUSE) روی «تلسکوپ بسیار بزرگ» (VLT) نصب‌شده، فورانی را در حال پرتاب از یک ستاره در حال شکل‌گیری مشاهده کرد، مک‌لئود و همکارانش از وجود این منظومه‌ها آگاه شدند. این کاوشگر می‌تواند مشاهداتی را در طول موج مرئی انجام دهد و در عین حال، طول موج‌های نور منتشر شده از یک جرم را اندازه‌گیری کند. بدین ترتیب، کاوشگر به بررسی امکان می‌دهد تا بفهمد به چه نوع ماده‌ای نگاه می‌کند.

مک‌لئود گفت: فارانی را کشف کردند که از این ستاره جوان پرجرم پرتاب می‌شد و وجود آن، نشانه‌های مبنی بر برافزایش قرص است.

برای تصور وجود یک برافزایشی در منظومه HH 1177، تحقیقات حرکت گاز متراکم را در اطراف ستاره بررسی کنند.

قرصهای برافزایشی درون و بیرون کهکشان راه شیری

قرص‌های برافزایشی مانند این نمونه‌ها که به تازگی مشاهده می‌شوند، شکل می‌گیرند که در دام یک ستاره تازه متولد شده یا یک جرم در حال برافزایش یک سیاه‌چاله یا ستاره نوترونی می‌افتد. همان طور که مواد روی این اجرام می‌افتند، می‌چرخند و این معناست که نمی‌تواند مستقیماً به مرکزی برسند. در عوض، آنها یک قرص در حال چرخش مستح را تشکیل می‌دهند که به عنوان ماده اولیه به جرم مرکزی می‌رساند.

گاز در مرکز قرص برافزایشی، نزدیک‌تر به مرکز مرکزی حرکت می‌کند که در این مورد، یک ستاره جوان تغذیه‌کننده است. گاز سریع‌تر از ماده حرکت می‌کند و این تغییر در سرعت، نشان‌دهنده وجود یک قرص برافزایشی است.

«جاناتان هنشاو» (Jonathan Henshaw) پژوهشگر «دانشگاه جان مورز لیورپول» (LJMU) و از اعضای این گروه پژوهشی گفت: بسته به سرعت حرکت گاز ساطع‌کننده نور به سمت ما یا دور شدن از ما، فرکانس نور تغییر می‌کند. این دقیقا همان پدیده‌ای است که هنگام تغییر صدای آژیر آمبولانس در زمان عبور از کنار شما و بالا و پایین شدن فرکانس صدا رخ می‌دهد. این پدیده به آن بسته شده است که به سمت زمین حرکت می‌کند یا از آن دور می‌شود، «انتقال به سرخ» یا «انتقال به آبی» نام می‌برد.

ستاره‌شناسان پیشتر به دلیل گرانش بسیار زیاد قرص‌های برافزایشی روشن که شرایط خشونت‌آمیزی را ایجاد می‌کنند، آن‌ها را در اطراف اجرا می‌کنند مانند سیاه‌چاله‌های کلانجرم در مواردی که باعث می‌شوند گازها و غبارهای موجود در این قرص‌ها به شدت بدرخشد و از ترکیب نوری هر ستاره. دیگری در کهکشان میزبان آنها درخشان‌تر باشد. با وجود این، کشف قرص های برافزایشی در اطراف ستاره ها حتی در کهکشان راه شیری بسیار سخت است. این ابری تا اندازه‌ای به این دلیل است که ستاره‌های جوان هنوز در یک پیله‌های گاز و غباری که آن‌ها تولید شده‌اند، می‌شوند.

وضعیت در ابر ماژلانی بزرگ تا حدودی متفاوت است زیرا موادی که ستاره‌های جوان را به دنیا می‌آورند، غبار کمتری دارند. این معناست که HH 1177 پیشتر از پیله‌ای که از آن متولد شده است، فرار کرده است و به ستاره‌شناسان امکان می‌دهد تا ستاره مرکزی آن را مشاهده کند و حتی احتمالاً مراحل اولیه تشکیل سیاره را ببیند. منظومه شمسی حدود 4.5 میلیارد سال پیش و زمانی که یک قرص پیش‌سیاره‌ای، خورشید جوان را در تولید سیاره‌ها احاطه کرده بود، همین پروسه را پشت سر گذاشت.

مک‌لئود گفت: ما در عصر پیشرفت سریع فناوری در زمینه امکانات نجومی هستیم. مطالعه نحوه شکل‌گیری ستاره‌ها در چنین فواصل باورنکردنی و در یک کهکشان متفاوت، بسیار هیجان انگیز است.

این پژوهش در مجله «Nature» به چاپ رسید.

انتهای پیام