ایسنا/اصفهان به تازگی دو برگه دست‌نویس از هنری کاوندیش، دانشمند معروف انگلیسی، توسط پژوهشگران مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در این دو دست نوشته، جزییات محاسبه انحراف نور ناشی از میدان گرانشی اجرام آسمانی نشان داده می‌شود. پیش از تحلیلی که به تازگی انجام شده است، این دو سند، به جز چند خط از یکی از این برگه‌ها، هرگز منتشر نشده است.
هنری کاوندیش (۱۸۱۰-۱۷۳۱)، فیزیکدان انگلیسی بود که در سال ۱۷۶۶ موفق به کشف هیدروژن شد. او کسی بود که به طور دقیق هوا را تجزیه و تحلیل و تجزیه و تحلیل کرد و بسیار نزدیک به مقدار پذیرفته شده فعلی گزارش کرد. زمانی که او تمام توان و نیتروژن را از یک نمونه هوا حذف کرد، متوجه شد که حدود 0.8 درصد باقیمانده است که نمی‌توان آن را طبقه بندی کرد. بعدها این مقدار باقیمانده به‌عنوان عنصر آرگون شناخته شد.
علاوه بر این، در سال ۹۸–۱۷۹۷، آزمایشی توسط هنری کاوندیش (Henry Cavendish)، این فیزیکدان بریتانیایی انجام شد که با عنوان آزمایش کاوندیش (Cavendish Experiment) بعد از آن شناخته شد. این آزمایش آزمایشی است که در آن نیروی گرانش بین اجسام در آزمایشگاه محاسبه شد، همچنین به‌عنوان آزمایشی آزمایشی می‌شود که در آن آزمایش انجام شود. مقدار دقیقی برای ثابت گرانش (ثابت جاذبه) و جرم زمین به دست آمده است.
آزمایش کاوندیش از دو نظر، آزمایشی مهم ارزیابی می‌شود؛ برای اندازه‌گیری چگالی زمین (و در نتیجه جرم آن) و همچنین برای اثبات اینکه گرانش نیوتن در قانون‌های بسیار کوچکتر از منظومه شمسی نیز می‌دهد.
به تازگی دو برگه دست‌نویس از هنری کاوندیش مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است که در آن‌ها جزییات محاسبه انحراف نور ناشی از میدان گرانشی اجرام آسمانی نشان می‌شود. در جایی که کاوندیش نتیجه مطالعات خود را اعلام کرده بود، این دو سند، به جز چند خط از یکی از این برگه‌ها، هرگز منتشر نشد، همین امر باعث ایجاد سوال‌ها و گمان‌هایی شد. سوال‌هایی در مورد اینکه چگونه کاوندیش بر پایه محاسباتش فرمول خود را برای زاویه انحراف نور به دست آورده است؟ باید گفت که چنین شرایطی مشخص شد و نشان داد که بر اساس اسناد موجود، این دانشمند مکانیک نیوتنی و آن را بر نور مورد بررسی قرار داده است.
تاریخچه تفکر در مورد انحراف نور توسط جاذبه گرانشی اجرام آسمانی به ایزاک نیوتن، فیزیکدان و ریاضی دان معروف برمی‌گردد، اما محاسبات مربوط به آن برای اولین بار توسط Johann Georg von Soldner منتشر شد. در واقع، تنها در زمان‌های اخیر، پس از تأیید موفقیت آمیز انحراف نور در میدان گرانشی در سال ۱۹۱۹ بود که کار هنری کاوندیش (۱۷۳۱-۱۸۱۰) شناخته شد.
در سال ۱۹۲۱، یک ستاره شناسنامه سلطنتی به نام Frank Watson Dyson، گزیده‌هایی از چهار یادداشت نجومی کاوندیش را استخراج و آن‌ها را در جلد دوم مقالات علمی کاوندیش (Cavendish’s Scientific Papers) منتشر کرد. با وجود اینکه کاوندیش بر روی نظریه جسمی (Corpuscular theory of light) نور کار می‌کرد، در میان آن نوشته‌ها، مطلبی مربوط به انحراف یک پرتو نور توسط گرانش وجود دارد که مورد توجه قرار گرفتن، کمااینکه امکان خم شدن یک پرتو نور توسط یک میدان وجود دارد. گرانشی در حال حاضر نیز پدیده‌های جالب به نظر می‌رسد.
تا به امروز، دست نوشته‌های کاوندیش که متعلق به دوک دوونشایر (Duke of Devonshire) است، در مجموعه‌های خصوصی در خانه Chatsworth (در انگلستان) نگهداری می‌شود.
تصویر اول دست نوشته این دانشمند است که مطلبی کامل در مورد انحراف نور را نشان می دهد. تنها شش سطر اول از این دست نوشته را می‌توان در “Scientific papers” مجموعه مقالات مربوط به دنباله دارها (comets) یافت.
و از تصویر دوم می‌توانم تمام جزئیات را در مورد چگونگی استنتاج کاوندیش در مورد انحراف نور بدست بیاورم. در این دست نوشته، کاوندیش سرعتی که یک ذره در نقطه دلخواه از هذلولی دارد را محاسبه کرده است.
گفتنی است که این یادداشت‌ها بدون تاریخ هستند و کاوندیش در زمان حیات خود هرگز منتشر نشدند. در هر حال این نکته که چگونه او در آن زمان چنین محاسبات دقیقی را در مورد انحراف نور توسط گرانش انجام داده است برای پژوهش و پژوهشگران موضوعی حائز مهم و جالب است.
نتایج این پژوهش در مقاله‌ای با عنوان “Henry Cavendish on Gravitational Delection of Light” در کتابخانه آنلاین در دسترس است.
انتهای پیام